ރިކިލިރާޅު: ރާޅާއަޅަން ރަށު މެދަށް

ފީޗަރ އާޓިކަލް

އެތަނަށް ވަދެވުމާއެކު ލޮލުގައި އަޅައިގަތީ ސާފިން ބޯޑުތައް ކިހިލި ޖަހައިލައިގެން ހޭލަމޭލަވުން ދިޔަ ދެ ޖިންސުގެ ޒުވާނުންނެވެ. ރާޅުތަކުގެ ހޮޅި މެދުން ހިނިތުންވެލައިގެން ހޯބޯ ލަވަމުންދާ ދިވެހީންގެ އަޑުން މުޅި ތަން އޮތީ އެއް އަޑު ކިޔައިލަ ކިޔައިލައެވެ.

މޮޅު ލިޔުންތެރިއަކަށް ވުމަށް ޢަމަލުކުރެވިދާނެ ގޮތް

އިރުޝާދުދޭ ލިޔުން: 

ލިޔުންތެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން ކުރިއަށް ދިޔުމަކީ ވަރަށް ގިނަ ދަރިވަރުން ބޭނުންވާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް، މިއީ ގިނަ ދަރިވަރުންނަށް ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން، ހުނަރުވެރި މޮޅު ލިޔުންތެރިޔަކަށް ވުމަށް ޢަމަލު ކުރެވިދާނެ ގޮތުގެ ބައެއް އިރުޝާދުތައް ހިއްސާކޮށްލާނަމެވެ. 

ހަގީގީ ރިކައުންޓު: އިހަވަންދުއަށް އުދައެރި ހާދިސާ

ހަގީގީ ރިކައުންޓް

2021 މޭ 14 ވަނަ ދުވަހުގެ މެންދުރެއްހާއިރު، ހއ. އިހަވަންދޫ ހުޅަނގު ފަރާތުން އަލަށް ގޯތި ދޫކުރި ސަރަހައްދަށް އުދަ އަރައި ބޮޑެތި ގެންލުންތަކެއްވިއެވެ. 

އަޝްރަފު ޢަލީ: ދިވެހި އަދަބުގެ ލިލީ

 ބައޮގުރަފިކަލް ރިކައުންޓް

ލިޔުނީ: ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2021)

30 އޮގަސްޓު 1974ގައި ހުވަދު އަތޮޅު އުތުރުބުރީ ނިލަންދޫ ލިލީމާގެއަށް އުފަންވެ ވަޑައިގެންނެވި އަލްފާޟިލް އަޝްރަފު ޢަލީއަކީ ދިވެހިބަހަށް ޚިދުމަތް ކޮށްދެއްވުމުގެ ދާއިރާއިން، ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ޝަޚްޞިއްޔަތެވެ. ގަލަމީ ނަންފުޅެއްގެ ގޮތުގައި އަޝްރަފު ބޭނުންކުރައްވަނީ "އަލިމަސް"އެވެ. ދިވެހި އަދަބުގައި އެމަނިކުފާނު މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ "ލިލީ"ގެ ނަމުގައެވެ. 

ސާނަވީ ނިންމާ އިމްތިހާނުގެ ދިވެހި މާއްދާއިން "އޭ ސްޓަރ" ހޯދާނެ ގޮތް

 އިރުޝާދުދޭ ލިޔުން:

ސާނަވީ ސްކޫލު ނިންމާ އިމްތިހާނުތަކުގެ މާއްދާތަކުން ރަނގަޅު ނަތީޖާ ހޯދާ ދަރިވަރުންނަށް ވެސް ދިމާވާ އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކީ ދިވެހި މާއްދާއިން އޭ ސްޓައެއް ނުހޯދުމެވެ. އެހެންކަމުން، ސާނަވީ މަރުހަލާ ނިންމާ އިމްތިހާނާ ހަމައަށްދާއިރު، އެންމެ އިސްކަމެއް ދޭން ޖެހޭ މާއްދާއަކަށް ވެފައި އޮންނަނީ ވެސް ދިވެހި މާއްދާއެވެ. އެހެންކަމުން، ސާނަވީ ނިންމާ އިމްތިހާނުގެ ދިވެހި މާއްދާއިން އޭ ސްޓަރ ހޯދިދާނެ ގޮތުގެ ބައެއް އިރުޝާދު ހިއްސާކޮށްލާނަމެވެ.

ފަހުރުވެރި އުތީމުގަނޑުވަރު

:ސިފަކުރާލިޔުން

ލިޔުނީ: ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2021)

ހުދުކުލައިގެ އެ ދޮރާށި ކައިރިއަށް ހުއްޓިލުމަށްފަހު، ކިޔައިލެވުނީ ޕުލާސްޓިކް ބޯޑުގައި ކަޅުކުލައިގެ ދެލިން ފަވާލައިފައިވާ ނަމެވެ. ދެފަރަތާށް ބަލައިލުމުން ވެސް ފެންނަނީ އެއް މަންޒަރެކެވެ. ދައުލަތުގެ ނިޝާނުގެ ތިރިން ތަނުގެ ނަން ސާދާ އަކުރު ތަކަކުން ފަވާލައިފައިވާ ތަނެވެ. އެއް ބޯޑުގައި ނަން އޮތީ ތާނައިންނެވެ. އަނެއް ބޯޑުގައި ނަން އޮތީ އިނގިރޭސިންނެވެ. އަކުރުތަކުގައި ފިލި ޖަހައިލަމުން ބޯޑުގައިވާ ނަން ދެފަހަރަކު ކިޔައިލެވުނެވެ. އެންމެ ފަހު ފަހަރަށް ހިތުން އެ ނަން ކިޔައިލެވުނެވެ. އާއެކެވެ. ހުއްޓި މި ހުރެވުނީ އެ ގަނޑުވަރެއް ދުށުމަށް އެތައް ބަޔަކު ބޭނުންވާ ފަހުރުވެރި އުތީމުގަނޑުވަރުގެ މައި ދޮރުގެ ކުރިމަތީގައެވެ.

ސުމާޓް ފޯނަށް ޚާއްޞަ އެޕްލިކޭޝަނެއް ތަރައްގީ ކުރަން ފުރުސަތު ލިބިއްޖެ ނަމަ

                -އިބްރާހިމް ޝަމްވީލް،އަތަގަސްދޮށުގެ، އިހަވަންދޫ 12އޭ-

ސައިންސާއި ފަންނިއްޔާތު (ޓެކްނޮލޮޖީ)ގެ އެހީގައި ދުނިޔެ މިވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ހުޅުވާލެވިފައެވެ. ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމުގައި ވެސް ސައިންސާއި ފަންނިއްޔާތުގެ ބޭނުން ދަނީ ހިފަމުންނެވެ. އެއީ މި ދާއިރާއަށް ލިބުނު ކުރިއެރުމުގެ ސަބަބުން ކަންތައްތައް ކުރުމުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ފަސޭހަވެފައި ވާތީއެވެ. މިގޮތުން، ސުމާޓު ފޯނަކީ މީހުންގެ ދިރިއުޅުމަށް އެންމެ ބޮޑު ބަދަލުތަކެއް ގެނައި އެއް ވާސިތާއެވެ. އަތުގައި ސުމާޓު ފޯނެއް ނެތް މީހަކު މަދުއިރު، އެ ފޯނު މިވަނީ މީހާގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހުރިހާ ކަމަކަށް ވެސް ބާރު ފޯރުވާ އެއްޗަކަށް ވެފައެވެ. އޭގައި އެކުލެވޭ އެޕުތަކުގެ އެހީގައި އިންސާނާއަށް ތަފާތު ގިނަގުނަ ފަސޭހަތަކެއް ފޯރުކޮށްދެއެވެ. ސުމާޓު ފޯނުތަކަށް ޚާއްޞަ އެޕުލިކޭޝަނެއް ތަރައްގީ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިއްޖެނަމަ ތަރައްގީ ކުރާނީ އިގްތިސާދީ ކަންކަމަށް ޚާއްޞަ އެޕެކެވެ. މި އެޕުގެ އެހީގައި އިގްތިސާދީ ގިނަ މައުލޫމާތުތަކާއި ކުރިއަށް ދިއުމަށްހުރި ފުރުސަތުތައް ފަހުމުވެގެންދާނެއެވެ. މި އެޕު ވެގެންދާނީ، ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި ދިވެހިންނަށް އިގްތިސާދީ ގިނަގުނަ ފައިދާތަކެއް ހާސިލްވުމުގެ މެދުވެރިއަކަށެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އެޕުގެ ނަމަކީ "ވުނޭރު" އެވެ.

ޒަމާނާއި ފަންނިއްޔާތު ގެނުވި ކުރިއެރުމުން، ދިވެހިންގެ އިޖުތިމާއީ ގުޅުންތަކަށް އައީ ނުރަގަނޅު ބަދަލެކެވެ.

=މަރިޔަމް ސުހާ، އަލިގާ (2019)، ގްރޭޑް 12ބީ، އިހަވަންދޫ ސްކޫލް=

ހަނދާނުގެ ދުރުމި، މީގެ އަހަރު ތަކެއް ކުރީގެ ދިވެހިރާއްޖެއަށް އަމާޒުކޮށްލައިފިނަމަ ފެނިގެންދަނީ އަހުވަންތަ ކަމުގެ ގޮށްޖަހައިލެވިފައިވާ އެކަތި ގަނޑެއްފަދަ ރައްޔިތުންނެވެ. ކަމަކަށް ބޭނުންވެއްޖެ ކޮންމެ ހިނދެއްގައި ފަސްޖެހުމެއް ނެތި އެހީތެރިވެދޭ އަތްތަކެވެ. ރައްޓެއްސެއް ބީރަޓެއްސެއްގެ ފަރަގެއްނެތި ހަދިޔާކޮށްލާ ހިނިތުންވުމެވެ. ނަމަވެސް އަދުތޯއެވެ. ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް ފަންނިއްޔާތު(ޓެކުނޮލޮޖީ)ގެ އާލާތްތައް ތައާރަފު ވެއްޖެއެވެ. ޒަމާނުގެ ދުވެލި ހަލުވިވެ، ފަންނިއްޔާތުގެ ރަހަތައް މި މުޖުތަމަޢު ތަޖުރިބާ ކޮށްފިއެވެ. ސުމާޓްފޯނުތަކާއި ކޮންޕިއުޓަރުގެ ފަސޭހަތަކެވެ. ކީބޯޑުގެ ފިއްތަކުން ސިކުންތުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ކޮށްލާ ހަރަކާތްތަކެވެ. މުޢާމަލާތްތަކާއި މުވާސަލާތްތަކެވެ. ނަމަވެސް، ހިތާމައަކީ ކުރީގެ އެ އުފާވެރި މަނާޒިރުތައް އަދު މި ވެށިން ނުފެންނަކަމެވެ. އާކެއެވެ. ޒަމާނުގެ ތަހުޒީބާއި ފަންނިއްޔާތުގެ ހަރު ދުވެލީގެ އޮއިގައި ޖެހި ދިވެހިންގެ އިޖުތިމާއީ އަހުވަންތަ ކަމުގެ ފުރޮޅު ދަނީ ނުވަތައް އެނބުރެމުންނެވެ. ފަންނިއްޔާތުގެ ސަބަބުން ދިވެހިންގެ އިޖުތިމާއީ ގުޅުންތައް ދަނީ ހީނަރުވަމުންނެވެ.

ތަރައްޤީއަށާއި އަމާންކަން ޤާއިމުކުރުމަށާއި ސުލްހައަށް ޓަކައި ވެހިބަސްބަސް ވަރަށް މުހިއްމު

ލިޔުނީ: ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2019 ފެބުރުވަރީ 19)

އިންސާނުން ވާހަކަދައްކާ ބަސްބަހާއި ބެއްސަށް މިއަދު ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ބިރުވެރިކަމަކީ ބަވަނަވަމުންދާ ދުނިޔެއަށް ފައްކާނުވެ، ސުމޭކީ ވަސީލަތްތަކާއި ފަންނިއްޔާތުގެ މަންސަތަކަށް އަހުލުވެރި ނުވުމުގެ ސަބަބުން އެ ބަސްބަސް އުވި، ނެތިދާނެ ކަމުގެ ބިރުވެރިކަމެވެ. ވަކީން ޚާއްޞަކޮށް މަދު މީސްކޮޅެއް ވާހަކަދެއްކުމަށް ބޭނުންކުރާ ބަސްބަހަށް މި ނުރައްކާ ބޮޑެވެ. އެއީ، އެހެން ބަސްބަހުގެ ނުފޫޒާއި އަޅުދާސްކުރުމާއި އެ ބަސްބަހަށް ބަރޯސާވާ މިންވަރު އިތުރުވުމުގެ ސަބަބުން އަމިއްލަ ބަހަށް އިހުމާލުވެވޭތީއެވެ. އަމިއްލަ ބަހުން ވާހަކަދެއްކުމަށް އޮންނަ ފުރުޞަތުތައް ހަނިވާތީއެވެ. އަމިއްލަ ބަހުން ޢިލްމު ހޯދުމަށް އޮންނަ ފުރުޞަތުތައް މަދުވާތީއެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދަނީ އަމިއްލަބަސް އެއް ފަރާތްކޮށްލެވުމެވެ. ޒަމާނަށް އަދާހަމަ ނުވާ ބަހެއް ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވި ބީރައްޓެހި ކޮށްލެވުމެވެ.

ދާޚިލީ މިނިވަންކަމާއި ޚާރިޖީ މިނިވަންކަން

=ލިޔުނީ ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު(2018)=

އާދަމް އަލައިހިއްސަލާމާއި ހައްވާގެފާނު ޚަލްޤު ކުރެއްވާ، ސުވަރުގޭގެ ބަގީޗާގެތެރޭގައި ލެއްވުމަށްފަހު، އެ ދެކަނބަލުންނަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ވެސް ދެއްވި ނިޢުމަތަކީ މިނިވަކަންކަމުގެ ނިޢުމަތެވެ. ޚާއްޞަ ކުރެވިފައިވާ ވަކި ގަހެއް ފިޔަވައި، ސުވަރުގޭގެ ބަގީޗާތަކުން ހުރިހާ ގަހަކުން ފަރިއްކުޅުވުމުގެ މިނިވަންކަމެވެ. މިކަމުން ދަލީލުކޮށްދެނީ މިނިވަންކަމަކީ އިންސާނާގެ ޠަބީއަތާ ގުޅިފައިވާ ކަމެއް ކަމެވެ. އިލާހީ ހަޟްރަތުގައި ވެސް އިންސާނާއަށް މިނިވަންކަން ދެއްވާފައިވާ މިންވަރެވެ. އެހެންމެ، މިނިވަންކަމުގެ ޚުދޫދުތަކާއި އިންތަކެއް ކަނޑައެޅިފައިވާ ކަމެވެ. ހިތު ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމާއި ހިތު ހުރިހާ ގޮތަކަށް އުޅުމީ މިނިވަންކަމުގެ ތަރަހައެއް ނޫންކަމެވެ.

ދިވެހި ފޯކްޓޭލްތަކުގައި އަންހެނުން ހުށަހަޅާފައިވާ ގޮތް

ތަޢާރަފު

ލިޔުނީ: ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2018)

ދިވެހިންނަކީ އަމިއްލަވަންތަ ސަގާފަތެއް ލިބިފައިވާ ބައެކެވެ. އާންމު މުޖުތަމައުގައި އަންހެނުންނަށް ޚާއްޞަ ޤަދަރެއްދީ ގޭތެރޭގެ ކަންކަން އަންހެނުންނަށް މަތިކޮށްގެން އުޅުނު ބައެކެވެ. އެހެންކަމުން، މި ދިރާސާ ޚާއްޞަކޮށްފައިވަނީ ދިވެހިންގެ މުއްސަނދި ސަގާފަތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދިވެހި ފޯކުޓޭލްތަކުގައި އަންހެން ޝަޚްޞުންގެ ޝަޚުޞިއްޔަތު ހުށަހަޅައިދީފައި ހުންނަ ގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭ ކަންކަން ހާމަކުރުމަށެވެ. އެހެންކަމުން، މި ލިޓްރޭޗަރގައި ފޯކުލޯރއާއި ފޯކުޓޭލަކީ ކޮބައިކަމާއި، ފޯކުޓޭލްގެ ބޭނުމާއި، ފޯކުޓޭލްގެ ވައްތަރުތަކާއި، ފޯކުޓޭލްގެ ސިފަތަކާއި، ފޯކުޓޭލްގައި އުޅޭ ޝަޚްޞިއްޔަތުންނާއި، ފޯކުޓޭލްތަކުގައި އަންހެން ޝަޚުޞުން ހުށަހަޅާއިފައި ހުންނަ ގޮތާއި، ދިވެހި ފޯކުޓޭލާއި، ދިވެހި ފޯކުޓޭލްގައި އަންހެނުން ހުށަހަޅައިދީފައި ހުންނަގޮތައް ހިމަނަމުން، މިބައިތަކާމެދު ޢިލްމުވެރިން ފާޅުކޮށްފައިވާ ޚިޔާލުތަކަށް ޢިލްމީ ނަޒަރަކުން ބަހުސަށް ފުރުޞަތު ފަހިކޮށްފައިވާނެއެވެ.

ދިވެހިބަސް – ދިވެހި ޤައުމިއްޔަތުގެ ނާރެސް

ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު،

ވީޑިއޯ ބެއްލެވުމަށް:

https://youtu.be/iPTXZV7cN88

މާދަރީބަހުގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރެވެމުންދަނީ ބަންގާޅުގެ ފަސް ޒުވާނުން އެ ޤައުމުގެ ބަސް ކަމަށްވާ ބަންގުލާ ބަހަށް ޓަކައި ވީ ޤުރުބާނުގެ ހަނދާން އާ ކުރުމާއެކު، ދުނިޔެއިން ނެތުމުންދާ ބަސްބަސް ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ މުހިންމުކަމަށް ބަހުގެ އަހުލުވެރީން ހޭލުންތެރިކުރުމަށް ޓަކައިއެވެ.

ގިނަބައްސަގެ ފޮނިމީރުކަން، ކުރިއަށް ދިޔުމުގެ ބާރު

ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2017)

އިންސާނުންނަށް ލިބިފައިވާ ޤާބލިއްޔަތުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ކަމަކީ ގިނަބައްސައިގެ އަހުލުވެރިއަކަށް ވުމުގެ ޤާބިލުކަމެވެ. ބަސްވާރު، ކޫކް ހާމަކުރައްވާ ގޮތުގައި ގިނަ ބަސްބަހުން ވާހަކަދައްކަން ފަރިތަވުމަކީ ދެ ފުއްޕާމޭ ލިބުންފަދަކަމެކެވެ. ތަހުޒީބީ މި ޒަމާނުގައި ބަވަނަވަންތަ ކަމުގެ ވެށިތަކަށް ތިމާ ފައްކާވުމަށްޓަކައި، އެއްބައްސައަށް ވުރެ ބޮޑަށް ތިމާއަށް އެނގެން ޖެހެއެވެ. ދެބައްސަ، ނުވަތަ ގިނަބައްސައިގެ އަހުލުވެރިއަކަށް ވާން ޖެހެއެވެ. އޭރުން ތިމާއަކީ، ގިނަ ޤާބިލިއްޔަތު ތަކެއްގެ ވެރިއަކަށް ވާނެއެވެ. އެހެނީ، ބަސްބަހުގައި ހިމެނޭ ގޮތްތައް އެނގުނު މިންވަރަކުން ތިމާގެ ސިކުނޑީގެ ޚަޒާނާ މުއްސަނދިވެ، ބަވަނަވަންތަކަމަށް ލޯ ހުޅުވޭ މިންވަރު އިތުރުވާނެއެވެ. އެއީ، ބަހަވީ ސިންދަފާތުގެ ސަބަބުން ތިމާގެ ފިކުރާއި ޚިޔާލުތައް އެހެން ހަރުފަތަކަށް ގެންގޮސްދޭތީއެވެ. ވީމާ، ވިސްނުމާއި ފިކުރު ތާޒާކުރުމަށާއި، ޢިލްމީ، ފަންނީ، އިޖުތިމާއީ ޒާތީގޮތުން ތިމާ ކުރިއަރަން ބޭނުންނަމަ މިއަދު ތިމާވާންވީ ގިނަބައްސައިގެ އަހުލުވެރިއަކަށެވެ.

އުފެއްދުންތެރިކަމާއި ޞިނާޢީ އިންޤިލާބް

ލިޔުނީ: ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު (2010)

ފެށުން

އިންސާނީ ނަސްލު ދުނިޔޭގައި އާބާދުވީފަހުން މިއަދާހަމައަށް ދުނިޔެއަށް މިވަނީ ބޮޑެެތިބަދަލުތަކެއް އައިސްފައެވެ. އުފެއްދުންތެރިކަމާއި މާއްދީ ގޮތުންނާއި ފަލްސަފީ ގޮތުންވެސް އިންސާނުން މިވަނީ އެތަކެއް ކަންތައްތަކެއް ތަޖްރިބާކޮށްފައެވެ. އިންސާނީ ނަސްލަށް އަދާހަމައަށް ވާޞިލުވެވުނުއިރު، ދުނިޔެ މިވަނީ އެތައްކެއް ބަދަލުތަކަކާއި އިންޤިލާބީ ހަރުފަތްތަކެއް ކަޑައްތުކޮށްފައެވެ. މިގޮތުން، އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވެނީ ފަހުގެ ތާރީޚްގައި ދުނިޔެއަށް އައި އެންމެ ބޮޑު އިންޤިލާބީ ބަދަލު ކަމަށްވާ ޞިނާޢީ އިންޤިލާބެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން މަސައްކަތްތެރިކަމާއި އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ފަންނު ތަރައްޤީވެ މިއަދު މިދެކޭ އުފެއްދުންތެރި 'ދުނިޔެ' ތަޖްރިބާ ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ހޯދައިގަތެވެ. މިގޮތުން، އުފެއްދުންތެރިކަމާއި ފަންނުވެރިކަމުގެ ޞިނާއަތު ހަރުދަނާވެ، މަސައްކަތްކުރުމުގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލުވެ، މިޒަމާނުގެ ޓެކޮނޮލޮޖީ ތަޢާރަފްވުމަށް މަގުފަހިކުރުވި އިންޤިލާބަކަށް ޞިނާޢީ އިންޤިލާބު ވެގެންދިޔައެވެ. އެހެންކަމުން، މި ކަރުދާހުގައި ބަލާލެވިފައިވާނީ އުފެއްދުންތެރިކަމާއި ޞިނާޢީ އިންޤިލާބަށެވެ.

މިޒަމާނުގައި ލިޔަންކިޔަން ދަތުން މާނަކުރަނީ

=ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު/ އިހަވަންދޫ=

"ނޭނގުމަށްވުރެ ވަކިން ދެރަކަމެއް ހަމަ ނެތޭ، އޭގެ ގެއްލުމުގެ ހައްދެއް ހިސާބެއް ހަމަ ނެތޭ!" ތެދެކެވެ. މާނަ ފުން، ޢިލްމީ، ފަލްސަފީ ޚިޔާލެކެވެ. ޢިބްރަތުން ފުރިގެންވި ވާހަކައެކެވެ. އެހެންވެ، "ނޭނގުން މިވަޒަނުން ފިލަންދެން ލިޔެކިޔަން ދަސްކޮށްލަން ދަމާހެދެން" ކިޔާ ދިވެހިން އެއް ރޫޙެއްގައި ނުކުމެ މިވަނީ ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ފުރިހަމަ ކާމިޔާބީއެއް މި ރޮނގުން ހޯދާފައެވެ. ސަބަބަކީތޯއެވެ. ލިޔެކިޔަން އެނގުމަކީ މީހާ ދުނިޔެއަށް ލޯ ހުޅުވައިލަދިނުމުގެ އަސްލު ކަމަށްވާތީއެވެ. މުޖުތަމައަށް މީހާ ހެޔޮވަރުކޮށްދޭ އަސާސްކަމުގައި ވާތީއެވެ. ލިޔެކިޔަން އެނގުމުގެ ދާއިރާއިން އޭރު ހޯދުނު ކާމިޔާބީއަށް ފަޚުރުވެރިވެ މިއަދު ފަރުޖައްސައިލެވޭކަށް ނެތެވެ.

ތިލަދުންމަތީ އުތުރުބުރީ އިހަވަންދޫ

ތާރީޚް:

ދިވެހިރާއްޖެގެ އަތޮޅުތަކާއި އަތޮޅުތަކުގައި ހިމެނޭ ކޮންމެ ރަށަކީވެސް އެވޭލާ ޒަމާނުން ފެށި، މިވޭލާހަމައަށް ވާޞިލުވިއިރު ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ދެކެފައިވާ ރަށްރަށްކަމުގައި ބެލެވެ އެވެ. އެހެނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ފަސްގަނޑެއްގެ ދަށުގައިވެސް އެތަކެއް ތާރީޚީ މަޢުލޫމާތުތަކެއް ފޮރުވިފައި ވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ފަސްގަނޑުގެ އެންމެ އެތެރެ ޞަތަޙައިން ފެށިގެން ރަށްރަށުގެ މަލަމަތިން ފެންނަ ގަސްރުކުގެ އެންމެ ކުރިން ތޮޅިލާ ފަތްފަންތަކާއި ހަމައަށް ދިރާސާކުރެވިއްޖެ ނަމަ މިކަން އިތުރަށް ހާމަވާނެ އެވެ. ރަށްރަށުގެ އެތޭރޭ ޞަތަޙަތައް ދިރާސާ ކުރެވިއްޖެ ނަމަ ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށް އުފެދިފައިވާ ދުވަސްވަރާއި ރަށްރަށުގެ އުމުރު ޔަޤީންކުރެވި ރާއްޖޭގެ ދޮށިކަމާއިމެދު އުފެދިފައިވާ ސުވާލުތަކަށް ފުރިހަމަ ޖަވާބެއް ލިބިދާނެ އެވެ. ހަމައެހެންމެ، ރަށްރަށުގެ އެއްގަމާއި ރަށުތެރެއިން ހެދި މަރުވެ ގޮސްފައިވާ ގަސްހަގާއިގެހި ދިރާސާކޮށް މަޢުލޫމާތުތައް އެއްތަނަކުން ބަލާލެވޭނެ އިންތިޒާމެއް ޤާއިމު ކުރެވިއްޖެ ނަމަ މިކަމުންވެސް ޢިބުރަތްތެރި މަޢުލޫމާތުތަކެއް ހާމަވެ ޔަޤީންވެގެން ދާނެކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. ހަމައެހެންމެ، ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށާއި އެރަށްރަށުގެ ނަންތަކަށް ވިސްނާ އެނަންތައް އުފެދި އައިސްފައިވާ އުޞޫލުތަކަށް ބަލާ ދިރާސާކުރެވިއްޖެ ނަމަ އެރަށްރަށުގެ އެންމެ ޤަދީމީ އަޙްލުވެރިންގެ އެތައް މަޢުލޫމާތެއް ހޯދައި އެކަމުން ބޭނުންތެރި މަޢުލޫމާތުތަކެއް ހޯދިދާނެ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. އެހެންކަމުން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށަކީވެސް ތާރީޚުން ފުރި މުއްސަނދި ވެފައިވާ ރަށެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެ އެވެ. ހޯދުންތެރިންނަށް އޮތީ އެކަންތައްތައް ހޯދާ ބަލާ ދިރާސާކޮށް އާއްމުންނާ ހަމައަށް ވާޞިލުކޮށްދިނުމެވެ.

ނާކާމިޔާބީގެ ބަނޑުން ކާމިޔާބީ ކުންނުވި ވީރުން

=ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު/ އިހަވަންދޫ=

"ނާކާމިޔާބަކީ ކާމިޔާބުގެ ތަޅުދަނޑި އެވެ."، "ކާމިޔާބުގެ ވަގުތުގައި ހިތްތިރިކޮށް ނާކާމިޔާބުގައި ހިތްވަރު ގަދަކުރާށެވެ."، "ކާމިޔާބަކީ ތަކުރާރުކޮށް ކުރެވޭ މަސައްކަތެއްގެ ނަތީޖާއެވެ." އަދި "ކާމިޔާބަކީ އަމިއްލައަށް ލިބޭ އެއްޗެކެވެ. އެކަމަށް ކުރަން ޖެހޭނީ މަސައްކަތެވެ" މިއީ ކާމިޔާބާއި ގުޅޭގޮތުން، އެކިއެކި ފޮތްތަކުންނާއި އެކިއެކި ފިލޯސަފަރުންނާއި އެކިއެކި މުފައްކިރުންގެ ފަރާތުން އަޑުއިވޭ ބުނުންތަކެކެވެ. ޤަބޫލުކުރަން ޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ ކޮންމެ ކާމިޔާބެއް ލިބެނީ ހަމަ ހުރެފައި ނޫންކަމެވެ. ކާމިޔާބެއްގެ ފަހަތުގައި ފޮރުވިފައި އެތައްކަމެއް ތަކުރާރުވާ ކަމެވެ. ކާމިޔާބު އުފަންވަނީ ނާކާމިޔާބުގެ ބަނޑުންކަމެވެ. އެހެން ޢިބާރާތަކުންނަމަ ކާމިޔާބަކީ ނާކާމިޔާބުގެ ހަލާލު ދަރިއެއްކަމެވެ. މިކަން ދުނިޔޭގެ މަޤްބޫލު ޝަޚްޞުންގެ ޙަޔާތު ނާމަތަކުން ކަށަވަރު ކުރެވެ އެވެ. އަލްބަޓް އެނިސްޓަން، އިސާކް ނިއުޓަން، އަބްރަހަމް ލިންކަން ވިންސްޓަން ޗާޗިލް ފަދަ ސިޔާސީ ޢިލްމީ ބޭބޭފުޅުންގެ ޙަޔާތުގެ އުސްއަލިތަކުންނެވެ. ބިލްގޭޓާއި ހެންރީ ފޯޑް ފަދަ ވިޔަފާރި ވެރިންގެ ޙަޔާތުން ނާމާތަކުންނެވެ. މިގޮތުން، މި ލިޔުމުގައި ބަލައިލާފައިވާނީ ނާކާމިޔާބީގެ ބަނޑުން އުފަންވެ ކާމިޔާބީގެ ކުންނަށް ވާސިލުވެފައިވާ މަޤްބޫލު ދިހަ ވީރުންގެ ކާމިޔާބީގެ ޚުލާޞާ ނާމާއަށެވެ.

ކާމިޔާބު މުދައްރިސުންގެ ސިފަތައް ނުފެންނަނީ

ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު  ރަޝީދު/ މޫރިތިގެ

 މުދައްރިސުންގެ ޒިންމާއަކީ ހުރިހާ ދަރިވަރުން ޝާމިލުކޮށް ކިޔަވައިދީ، އުނގަނައިދީ، ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ތަރުބިއްޔަތުކުރުމެވެ. މިކަން ކުޅައުމުގައި މުދައްރިސުން ވާންޖެހެނީ ހަރުދަނާ ބަޔަކަށެވެ. ޤާބިލު ބަޔަކަށެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި ކިޔަވައިދޭ ސުކޫލު މަދަރުސާތަކުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ގިނަ މުދައްރިސުންނަކީ ހުނަރުގެ ގޮތުންނާއި ފަންނީ ގޮތުން މަތީ ސަނަދުތައް ޚާޞިލުކޮށްފައިވާ މުދައްރިސުންކަން ކަމާބެހޭ ވުޒާރާތަކުގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކަ އެވެ. މި ފެންވަރުގެ މުދައްރިސުން މަދަރުސާތަކުގައި ތިބި ހިނދު، ކާމިޔާބު މުދައްރިސެއްގެ ސިފަތައް ނުފެންނަނީ ތަފާތު ސަބަބުތަކެއް ހުރީމަ އެވެ. އެއީ، މުދައްރިސުންގެ ފަރުދީ ފެންވަރުން ފެށިގެން، ޤައުމީ ލެވެލްގައި ހުރި ކަންތައްތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން، މި މަޒުމޫނުގައި އަލިއަޅުވާލާފައިވާނީ ކާމިޔާބު މުދައްރިސެއްގައި ހުންނަންވީ ސިފަތައް ނެތުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކާއި އެކަމަށް ރާއްޖޭގައި ހުރި ގޮންޖެހުންތަކަށެވެ.

ބަސް ތަރައްޤީ ކުރުމަށް ލަފުޒު އިތުރު ކުރާނެގޮތްތައް

ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު ރަޝީދު/ މޫރިތިގެ، ހއ. އިހަވަންދޫ (2012)

ބަހަކީ އިންސާނީ ވަންތަކަން ދައްކުވައިދޭ އެއްމެ މުހިއްމު އެއް ބަހާއެވެ. އެއް އިންސާނަކާ އަނެއް އިންސާނެއް ގުޅުވައިދޭ ވާސިތާއެވެ. އެކެއްގެ ޖަޒުބާތުތަކާއި ޝުޢޫރުތައް އަނެއްކާއަށް ހާމަކޮށްދޭ މާލިމީއެވެ. ބަހުގައި ހިމެނޭ ބަސްކޮށާރަކީ މި ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމުގެ އާރުކާޓީއެވެ. އެހެންކަމުން، ބަހަށް ދިރުން ގެނެސްދީ ބަހެއް ތަރައްޤީކޮށް ނެގެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެންމެ އިސްދައުރެއް އަދާކުރާނީ ބަސްކޮށާރުންނެވެ. ބަސްކޮށާރު މުއްސަނދިކުރުމަކީ ބަސްދިރުވުމަށް ލިބިގެންދާ ބާރަކަށްވަނީ އެހެންވީމައެވެ. ދުނިޔޭގެ މަޝްހޫރު ބަސްބަހަށް ނަޒަރު ހިންގާލާއިރު ބަސްކޮށާރަށް ލަފުޒު އިތުރުކުރުމަށް ތަފާތު އުޞޫލުތައް ބޭނުންކޮށްފައިވާތީ ފެނެއެވެ. މިގޮތުން، ދިގުނަމަށް ކުރު ނަންނަން ދިނުން ނުވަތަ ކުރުކޮށްލުމާއި، ތަރުޖަމާކުރުމާއި، ދުލަށް ފަސޭހަ އުޞޫލަށް ޤަދީމީ ލަފުޒުތައް ބަދަލުކުރުމާއި ލަހުޖާތަކަށް ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތު ދިނުން ފަދަ ކަންތައްތައް ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ދިވެހިބަސް ކުރި ނާރަނީ ޠަބިޢީގޮތުން ބަހަށް އަންނަ ބަދަލުތައް ހަނިކަމުންނެވެ.

މިއީ، 2011 ވަނަ އަހަރު ބޭއްވި މަޒުމޫނު ލިޔުމުގެ ޤައުމީ މުބާރާތުން 2 ވަނަ އަށް އައިސްފައިވާ މަޒުމޫނެކެވެ.

                                                           

ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު ރަޝީދު/ މޫރިތިގެ، ހއ. އިހަވަންދޫ

ދިވެހިން ދިވެހިންގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރުމަށް ބާރުވެރިވަނީ ދިވެހިން ވާހަކަދައްކާ ދިވެހިބަހެވެ. މިގޮތުން، ދިވެހިފަސްގަނޑުގައި  ދިވެހިން ވަޒަންވެރިވީއްސުރެ މިއަދާހަމައަށް ވާހަކަދެއްކުމަށް ބޭނުންކުރަމުން އައީ ދިވެހިބަހެވެ. ނަމަވެސް، އެކި ދުވަސްވަރު އެކިގޮތަށެވެ. އެކި ފާޑުފާޑަށެވެ. އެކި އުޞޫލުތަކަށެވެ. މި އުޞޫލުތަކާއި ގޮތްތައް ބަދަލުވެ އެކި މުޖުތަމަޢުތަކުގައި  ތަފާތު ގޮތް ގޮތަށް ވާހަކަދެއްކުން ބިނާކުރުމަށް އެއްވެސް މީހަކު ބާރެއްނާޅަ އެވެ. މަސައްކަތެއް ނުކުރެ އެވެ. ނަމަވެސް، މިގޮތްގޮތަށް ބަސްހޭނި ބަދަލުވަމުން ދިޔައީ ބަސްބޭނުން ކުރުމަށް ދަތުރުކުރަމުން އައި މަރުޙަލާތަކާއި އުޞޫލުތަކަށް ބަހުގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި އައި ބަދަލުތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ބަހުގެ ޠަބީއަތައް އައި ބަދަލުތަކަކުންނެވެ. މިއަދު ދިވެހިން ވާހަކަދެއްކުމަށް ބޭނުންކުރާ ދިވެހިބަހަށް ބަދަލު ނާންނަނީ ތަބިޢީގޮތުން އަންނަ ބަދަލުތައް މަދުވުމުންނެވެ. މިގޮތުން، ބަހުގެ އަޑުގެ ނިޒާމަށާއި ލަފުޒުތަކުން ދޭހަވާ މާނަތަކަށާއި ލަފުޒު އުފެދުން (ބަސްވިހުން) ޙާލަތާއި ދަނޑިވަޅުގައި ބަސްބޭނުން ކުރުމުން ނިކުންނަ މާނައާއި ޖުމުލައިގައި ލަފުޒު އެތުރޭ ގޮތުން ނެރެވޭ މާނަތަކާއި ބަސް ބޭނުންކޮށްގެން މުއާމަލާތާއި މުވާސަލާތު ކުރުން މަދުވުމާއި ބަހުގެ ޢިލްމީ ޚަޒާނާ ފުޅާނުވުމުގެ ސަބަބުން ޠަބީޢީގޮތުން ބަހަށް ކުރިއަރައިގެން ނުދެ އެވެ. މި މަޒުމޫނުގައި ބަލައިލާނީ ބަހަވީ ސައިންސް ނުވަތަ ބަހަވީ ޢިލްމުގައި ހިމެނޭ ބައިތަކުން ބަހަށް ޠަބީޢީ ބަދަލު ނާންނަ ސަބަބުތަކާއި ބަހުގެ ޢިލްމީ ޚަޒާނާ ކުރިނޭރުމުގެ ސަބަބުންނާއި ބަސްބޭނުން ކުރުން މަދުވުމުގެ ސަބަބުން ބަހަށް ޠަބީޢީ ބަދަލު ނާންނަ ސަބަބުތަކަށެވެ.