މިޒަމާނުގައި ލިޔަންކިޔަން ދަތުން މާނަކުރަނީ

=ފަތުޙުﷲ އަޙްމަދު/ އިހަވަންދޫ=

"ނޭނގުމަށްވުރެ ވަކިން ދެރަކަމެއް ހަމަ ނެތޭ، އޭގެ ގެއްލުމުގެ ހައްދެއް ހިސާބެއް ހަމަ ނެތޭ!" ތެދެކެވެ. މާނަ ފުން، ޢިލްމީ، ފަލްސަފީ ޚިޔާލެކެވެ. ޢިބްރަތުން ފުރިގެންވި ވާހަކައެކެވެ. އެހެންވެ، "ނޭނގުން މިވަޒަނުން ފިލަންދެން ލިޔެކިޔަން ދަސްކޮށްލަން ދަމާހެދެން" ކިޔާ ދިވެހިން އެއް ރޫޙެއްގައި ނުކުމެ މިވަނީ ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ފުރިހަމަ ކާމިޔާބީއެއް މި ރޮނގުން ހޯދާފައެވެ. ސަބަބަކީތޯއެވެ. ލިޔެކިޔަން އެނގުމަކީ މީހާ ދުނިޔެއަށް ލޯ ހުޅުވައިލަދިނުމުގެ އަސްލު ކަމަށްވާތީއެވެ. މުޖުތަމައަށް މީހާ ހެޔޮވަރުކޮށްދޭ އަސާސްކަމުގައި ވާތީއެވެ. ލިޔެކިޔަން އެނގުމުގެ ދާއިރާއިން އޭރު ހޯދުނު ކާމިޔާބީއަށް ފަޚުރުވެރިވެ މިއަދު ފަރުޖައްސައިލެވޭކަށް ނެތެވެ.

 އެހެނީ، ދުނިޔެއަށް އަންނަ ކޮންމެ ބަދަލަކާއެކު ލިޔަންކިޔަން ދަތުން ކަމަށް މާނަކުރެވޭ މިންގަނޑު ވެސް މިދަނީ ބަދަލުވަމުން ކަމަށްވާތީއެވެ. މިޒަމާނުގައި ލިޔަންކިޔަން ދަތުން މާނަކުރެވެނީ ތަހުޒީބު މުޖުތަމައެއްގައި ފަހި ދިރިއުޅުމެއް އުޅުމަށް ބޭނުންވާ އަސާސީ މައުލޫމާތާއި ހުނަރު ލިބުމަށެވެ. ހަމައެކަނި، އަމިއްލަބަހުން ލިޔަން ކިޔަން އެނގުމަކަށް ނޫނެވެ. ދެވަނަބަހަކަށް އަހުލުވެރި ވުމަކަށް ވެސް ނޫނެވެ. ޒަމާނާއެކު އުފަންވާ އައު އީޖާދުތަކަށް ހޭލުމަށާއި، ތަހުޒީބު މުޖުތަމައެއްގައި ތަރުތީބު ކުރެވިފައިވާ ނިޒާމަށް ތިމާ އަހުލުވެރިވެ އެ ނިޒާމުތަކުން އަމިއްލައަށް ޚިދުމަތް ލިބިގަތުމަށެވެ. އެކަންކަމަށް ހޭލުންތެރި ވުމަށެވެ.   

މިހައި ހިސާބަށް އައި އިރު، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި، އެކި މުޖުތަމައު ތަކުގައި "ލިޔކިޔަން އެނގުން" މާނަކުރަމުންދަނީ އެކި ގޮތްގޮތަށެވެ. އާއްމު ވިސްނުމަކުން ވިސްނާ ފަރާތްތަކުން ޤަބޫލުކުރަނީ، ލިޔަންކިޔަން އެނގުމަކީ ތިމާގެ ހިތަށް ވެރިވާ ޝުޢޫރެއް ލިޔެގެން ބަޔާންކޮށްދިނުމާއި ލިޔެފައިވާ އެއްޗެއް ކިޔަން އެނގުންކަމަށެވެ. ނަމަވެސް، ނަފުސާނީ ޢިލްމުވެރިއެއް ކަމަށްވާ ކެނެތު ލެވިން ޤަބޫލުކުރައްވަނީ ލިޔެކިޔުމަކީ، ހަމައެކަނި ލިޔުމަށާއި ކިޔަން އެނގުމެއް ނޫންކަމުގައެވެ. އެއީ، އެނގިފައިވާ މިންވަރަކުން އިތުރަށް ކުރިއަށްދިއުމަށް މަސައްކަތް ކުރުން ކަމުގައެވެ. މިކަމަށް ބާރުދެއްވާ، ނަފުސާނީ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމަށްވާ ސްކްރިބްނަރ އަދި ކޯލް ޚިޔާލުފާޅުކުރައްވަނީ ލިޔެކިޔުމަކީ، އެއީ އިޖުތިމާއީ ގޮތުން ޢަމަލު ކުރަމުން އަންނަ އާދަތަކާއެކު، ތިމާގެ ޝުޢޫރުތަކާއި އިޙްސާސްތައް އަމިއްލައަށް ފާޅުކުރުމަށްޓަކައި ތިމާ އެ ބަހަކަށް އަހުލުވެރިވެފައިވާ ބަހަކުން، އެ ކަންކަން ހާމަކޮށް ފާޅުކޮށް ލިޔެ ހެދުންކަމުގައެވެ. ބްރެޒިލްގެ ތައުލީމީ ދާއިރާގެ މާހިރެއްކަމަށްވާ ޕޯއޮލޯ ފެރިރަ ބަޔާންކުރައްވަނީ ލިޔެކިޔުމަކީ، ލަފުޒު ދެނެގަތުން ނޫން ކަމަށާއި އެއީ ދުނިޔެ ދެނެގަތުންކަމުގައެވެ. އެހެންކަމުން، ލިޔެކިޔުމަކީ، ތިމާގެ މާހައުލުގައި ހިނގަމުންދާ ކަންކަމާއި، ތިމާ ދިރިއުޅެމުންދާ ދުނިޔެއަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި، އަލަށް އުފަންވާ އީޖާދުތައް ދެނެގަތުމާއި، އެ އީޖާދުތަކާއެކު ފަހި ދިރިއުޅުމެއް އުޅުމަށްޓަކައި ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ އަސާސީ މިންވަރަށް ޢިލްމާއި ހުނަރު އެނގުމެވެ. ކުރުކޮށް ދަންނަވާ ނަމަ، ތަހުޒީބު މުޖުތަމައެއްގައި އަމިއްލައަށް ދިރިއުޅުމަށްޓައި ކޮންމެހެން އެނގެން ޖެހޭ އަސާސީ މައުލޫމާތާއި ހުނަރު އެނގުމެވެ.

އެންމެ އިހުގެ ދިވެހިންނަކީ ފޮތުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޢަމަލީބައެކެވެ. މާގިނައިން ކަރުދާހުގެ މަސައްކަތްތައްކޮށް އުޅުނު ބައެއް ނޫނެވެ. ނުވަތަ މާގިނައިން އިދާރީ ކަންކަން ތަރުތީބަކުން ބެލެހެއްޓި ބައެއް ނޫނެވެ. އޭރު، އިދާރީ ހިންގުމުގައި މާގިނަ ލިޔެކިޔުންތަކެއް ބަލަހައްޓާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެޒަމާނުގައި މާގިނައިން ލިޔާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ޢިލްމު ފެތުރުމުގައި ވެސް ބޭނުންކޮށް އުޅުނީ ވޮށުފިލައެވެ. އޭރު ތައުލީމު ދިނުމާއި ތަޢުލީމު ފެތުރުމުގައި ފޮތްތައް ދިރާސާކުރާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އަދަބިއްޔާތުގައި ހިމެނޭ ބައިތައް އެއް ޖީލުން އަނެއް ޖީލާހަމައަށް ނަގުލުވަމުން އައީ 'އަނގަބަހުގެ އަދަބިއްޔާތު' ޒަރިއްޔާއިންނެވެ. ވާހަކަތަކާއި ހާދިސާތައް ވެސް އައީ މި މަގުންނެވެ. އެހެންކަމުން، އޭރު ލިޔެކިޔުން ދިވެހިން މާނަކުރަމުން އައީ ވަރަށް ހަނި ދާއިރާއެއްގައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، އަމިއްލަ ބަހުން ވާހަކަދައްކަން އެނގުމުން އޭރަށް ފުދެއެވެ. އަދި އަމިއްލަ ބަހުން ލިޔެފައިވާ އެއްޗެއް ކިޔައިލުމުން ފުދެއެވެ. އެހެންބަހަކަށް ބަރޯސާވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެފަދަ ކޮންމެ މީހަކީ ލިޔަންކިޔަން އެނގޭ މީހެކެވެ. އެފަދަ މީހަކީ އެދުވަސްވަރަށް ފެތޭ މީހެކެވެ. 

އެއަށްފަހު ޒަމާނީ އުޞޫލުތަކާއި ޒަމާނީ ގޮތްތައް ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް ތަޢާރަފުވެ ލިޔެކިޔުން އާއްމުވެ، ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރުން ފުޅާވެގެން ދިއުމުން ލިޔަންކިޔަން ދަތުމުގެ ގޮތުގައި ބެލެވެމުން އައި ކަންކަމަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އައެވެ. އިނގިރޭސި މީޑިއަމަށް ކިޔަވައިދިނުން ބަދަލުވުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ އެބަހުން ލިޔުމަށާއި ކިޔުމަށް ފަރިތަވާން ޖެހުމެވެ. ދިވެހިބަހާ އެއްވަރަށް އިނގިރޭސި ބަހުން މުޢާމަލާތް ކުރަން ދަސްކުރަން ޖެހުމެވެ. ޢިލްމު ހާސިލުކުރުމަށާއި ބައެއް އަސާސީ ޚިދުމަތްތައް ހޯދުމަށެވެ. އެހެންކަމުން، ލިޔަންކިޔަން ދަތުން ކަމަށް ބެލެވޭ މިންގަނޑަކީ ދިވެހިބަހާ އެއްވަރަށް އިނގިރޭސި ބަހުން ނުވަތަ ދެވަނަބަހަކުން ވެސް މުއާމަލާތާއި މުވާސަލާތު ކުރަން އެނގުންކަމަށް ދިވެހިން ޤަބޫލު ކުރަންފެށިއެވެ. ދެވަނަބަހަކުން ލިޔުމަށާއި ކިޔުމަށް ނޭނގޭނަމަ އެއީ ފުރިހަމައަށް ލިޔަން ކިޔަން ނޭނގޭ މީހެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެންފެށިއެވެ. އިސްކޫލު މަދަރުސާތަކުގައި ވެސް އެ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވެމުން ދިޔައެވެ.

އެކާވީސް ވަނަ ޤަރުނާ ހަމައަށް ދިވެހިންނަށް އާދެވުނު އިރު، ދުނިޔެއަށް ވަނީ ބަވަނަވަންތަ ކަމުގެ އަސަރުތައް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ފޯރާންފަށާފައެވެ. ދުނިޔޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ހިނގާ ނުހިނގާ ހުރިހާ ކަމެއް މުށުގެ ތެރެއިން ފަސޭހައިން ހޯދައިލެވޭނެ އިންތިޒާމުތައް ވަނީ ޤާއިމުކުރެވިފައެވެ. އެފަދަ ވަސީލަތްތައް ވަނީ ތަޢާރަފުކުރެވިފައެވެ. ޒަމާނީ މުވާސަލާތީ ވަސީލަތްތަކުގެ ގޮތުގައެވެ. ފަސޭހަ ދިރިއުޅުމަކަށް މަގުފަހިވާނެ ފަދަ އާލާތްތައް ގޭތަކުގެ ސިޓިން ރޫމުން ފެށިގެން ބަދިގެ ހުރަސްކޮށް ފާޚާނާތަކާ ހަމައަށް ވަނީ ޤާއިމުކުރެވިފައެވެ. މިފަދަ ދިރިއުޅުމަކަށް ކޮންމެހެން އެނގެން ޖެހޭ އަސާސީ އެނގުންތަކެއް ހުރެއެވެ. ތިމާގެ ވަށައިގެންވާ މާހައުލުގައިވާ ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކުގެ ބޭނުންކުރުމަށެވެ. މިފަދަ ހުރިހާ ވަސީލަތްތަކެއްގައި ބޭނުންކޮށްފައިވާ ބަހާއި ބަހުރުވަ އަދި ނިޝާންތަކުން ފޯރުކޮށްދޭ މައުލޫމާތު ކިޔައި ދެނެގަންނަން ޖެހެއެވެ. އެހެން ނޫނީ އެފަދަ މީހާއަކީ "ލިޔަން ކިޔަން" ނުދައްނަ މީހެއް ކަމަށް ބެލުމުގެ ފުރުޞަތު އޮވެއެވެ. ވީމާ، މި ޒަމާނުގައި ލިޔަންކިޔަން އެނގުން މާނަ ކުރެވެނީ، އަމިއްލަބަހާއި ދެވަނަ ބަހަކުން ލިޔަން ކިޔަން އެނގުމުގެ އިތުރުން، ތިމާގެ ވަށައިގެންވާ މާހައުލުގައިވާ ވަސީލަތަކާއި އާލާތްތަކުގެ ބޭނުން ކުރުމަށް އެނގެންޖެހޭ އަސާސީ މައުލޫމާތު އެނގުންކަމުގައެވެ.

ދިވެހިންނަކީ ހުޅުވާލެވިފައިވާ ދުނިޔެއެއްގައި ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކުގެ ހިޔަލުގައި އުޅެމުންދާ ބަޔެކެވެ. ދިވެހިންގެ ދިރިއުޅުމުގައި ކޮންމެހެން ފުރިހަމަ ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން މިވަނީ ވަކި އުޞޫލުތަކަކަށް ވަކި ހަމަތަކަށް ބައްޓަންކުރެވިފައެވެ. ޚިދުމަތެއް ހޯދަން ބޭނުންވެއްޖެ ނަމަ ވަކި ހަމަތަކެއްގެ މަތިން އެކަމަށް އެދެން ޖެހެއެވެ. ތަނަކުން އެއްޗެއް ހޯދަން ޖެހިއްޖެ ނަމަ ވަކި އުޞޫލެއްގެ މަތިން ކަންކަން ބައްޓަން ކުރަންޖެހެއެވެ. މިދެންނެވި ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެންމެ އާއްމުކޮށް ފެންނަމުންދާ އެކެއްޗަކީ ކަންކަމަށް އެދި ފުރިހަމަ ކުރަން ޖެހޭ ފޯމުތަކެވެ. ޚިދުމަތް ހޯދުމަށް ނުވަތަ ޚިދުމަތް ލިބިގަތުންމަށް ނުވަތަ ކަމަކަށް ބޭނުންވެގެން ފުރިހަމަ ކުރަން ޖެހޭ ފޯމުތަކެވެ. ވީމާ، ތިމާގެ އަމިއްލަ އަސާސީ ބޭނުންތަކަށް ފުރިހަމަ ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން، ތަރުތީބު ކުރެވިފައިވާ ނިޒާމުތައް ނޭނގޭ ކަމުގައިވާނަމަ އެއީ މި ޒަމާނުގައި ނުދަންނަ މީހެކެވެ. ޒަމާނަށް ހޭލެވިފައި ނުވާ މީހެކެވެ. ނުވަތަ މިޒަމާނުގައި ފުރިހަމައަށް ލިޔަންކިޔަން ނޭނގޭ މީހެކެވެ.

މިޒަމާނުގައި ލިޔަންކިޔަން އެނގުމަކީ ހަމައެކަނި ތިމާގެ އަމިއްލަ ބަހުން ލިޔެފައިވާ އެއްޗެއް ކިޔަން އެނގުމެއް ނޫނެވެ. މިޒަމާނުގައި ލިޔަން ކިޔަން އެނގުންކަމަށް މާނަކުރެވެނީ ތިމާ ހިމެނޭ މުޖުތަމައުގައި މީހުން ވާހަކަދައްކާ އުޅޭ ބަސްބަހަށް ތިމާއަހުލުވެރިވެ، އެބަސްބަހުން ލިޔަން ކިޔަން އެނގުމުގެ އިތުރުން، ތިމާގެ ވަށައިގެންވާ މާހައުލުގައިވާ ވަސީލަތްތައް ފުރިހަމައަށް ބޭނުންކުރަން އެނގެންޖެހޭ އަސާސީ މައުލޫމާތު އެނގުމަށެވެ. މީގެއިތުރުން، ތިމާގެ ބޭނުންތަކަށް ފުރިހަމަކުރަން ޖެހޭ ލިޔެކިޔުންތައް ތިމާއަމިއްލައަށް ފުރިހަމަ ކުރަން އެނގުމަށެވެ. ހުޅުވިފައިވާ ތަހުޒީބު މުޖުތަމައެއްގައި އުޅުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ އަސާސީ މައުލޫމާތު އެނގުމާއެކު އެތަންތަނުން ޚިދުމަތް ހޯދަން އެނގުމަށެވެ. އެކަންކަމަށް ތިމާ ހޭލުންތެރިވުމަށެވެ. ދުނިޔެ ދެނެގަތުމަށެވެ. ނުވަތަ ބަވަނަވެތި ދުނިޔެއަށް ތިމާ ހޭލުމަށެވެ. ތިމާ "ހޭލި" ދުނިޔެއަށް ބަވަނަވެތި ވުމަކަށް ނޫނެވެ.